Artefakty.pl | Forum literackie, Twoje wiersze i opowiadania

I. Podstawy

Każda kwestia dialogowa wypowiadana przez jednego bohatera powinna znajdować się w odrębnym akapicie – oznacza to, że każdorazowo powinieneś przenosić do nowej linii każdy dialog wypowiadany przez inną postać. Przykładowo: 

— Zapraszamy do lektury poradnika — Uśmiechnął się Adam. 

— Mamy nadzieję, że lektura przypadnie ci do gustu — dodał Staś.  

II. Rozpoczynanie dialogu

Dialogi w języku polskim zaczynamy od półpauzy* lub pauzy— nie od dywizu, jak zapisuje je większość początkujących autorów. Jak rozróżniać tak podobne do siebie znaki interpunkcyjne? Który wybrać i dlaczego? Jaka jest między nimi różnica? Wszystko o myślniku, półpauzie i dywizie? Poradnik. Ważne jest, by konsekwentnie używać znaku interpunkcyjnego - jeżeli więc decydujecie się na myślnik, zawsze go stosujcie, analogicznie z półpauzą. 

Myślnik lub pauzę zawsze oddzielamy spacją od kwestii dialogowej. 

— Zapraszamy do lektury poradnika. 

Nie można zapisywać dialogów w sposób pokazany niżej – jest to błąd pojawiający się w tekstach początkujących literatów.  

Adam: Podstawy są najważniejsze. 

Staś: Bez nich ani rusz! 

III. Didaskalia opisujące sposób wypowiedzenia dialogu

Wyróżniamy różne sposoby zapisu dialogów w zależności od charakteru didaskaliów – części opisowej dialogu, która znajduje się za drugim myślnikiem. 

— Przejdźmy dalej — powiedział. 

Gdy po kwestii bohatera znajduje się czasownik określający sposób mówienia (np. „powiedział”, „odpowiedział”, „rzekł”, „mruknął”, „szepnął”, „żachnął się” itp.), po kwestii nie stawiamy kropki, a czasownik piszemy małą literą. Przed i po drugim, a także każdym kolejnym myślniki dajemy spacje. Kropka pojawia się dopiero samym końcu. 

IV. Didaskalia opisujące tło

— To naprawdę nie jest takie trudne. Zaraz wszystko zrozumiecie. — Uśmiechnął się.  

Gdy po kwestii bohatera pojawia się inny czasownik niż taki, który określa sposób wypowiedzenia dialogu (np. „wstał”, „uderzył dłonią w stół”, „usiadł zrezygnowany” i wszelkie inne), po kwestii pojawia się kropka. Po myślniku zaczynamy zdanie dużą literą. 

V. Wykrzyknienia, pytania, urwane zdania

— Rozumiecie? — spytał Adam. 

— To nie jest takie trudne! — zapewnił Staś. 

— Naprawdę nie jest trudne… — Podrapał się po głowie. 

W tym przypadku kwestia kończy się znakiem zapytania, wykrzyknikiem lub wielokropkiem — zapisujemy je w zależności od charakteru didaskaliów. Patrz przypadek drugi i trzeci — zwróć uwagę, co znajduje się po kwestii. 

Jeżeli po znaku zapytania, wykrzykniku lub wielokropku, znajduje się czasownik opisujący sposób wypowiedzenia kwestii — zdanie rozpoczynamy małą literą. Jeżeli natomiast wypowiedź narratora odnosi się do czegoś innego, zdanie po znaku interpunkcyjnym (pytajnik, wykrzyknik, wielokropek) musi zaczynać się dużą literą. 

VI. Dialog z didaskaliami w „środku”

— Choć zapis dialogów może wydawać się zawiły — powiedział — po bliższym przyjrzeniu się zasady są logiczne.  

— Mam nadzieję, że wszystko jest jasne — uśmiechnął się — ale jeżeli trzeba coś jeszcze wyjaśnić, nie ma problemu.  

Gdy dialog dzielimy na dwie części, przy myślniku przed didaskaliami nie dajemy kropki, a słowo „powiedziała” lub "uśmiechnął się" piszemy małą literą i nie dajemy po nim kropki. Drugą część dialogi zaczynamy małą literą, gdyż nie ma kropki, która kończyłaby zdanie wcześniej. 

— Zapis dialogów może wydawać się zawiły — powiedział. — Po bliższym przyjrzeniu się zasady są logiczne.  

— Mam nadzieję, że wszystko jest jasne. — Uśmiechnął się. — Jeżeli trzeba coś jeszcze wyjaśnić, nie ma problemu.  

W zależności od rodzaju czasownika lub typu didaskaliów decydujemy, jaki zapis zastosować. 

Mamy nadzieję, że poradnik, choć opisujący zawiłe zasady pisowni dialogów, okaże się dla was czytelny i przejrzysty. Na koniec przykład książkowego dialogu, który zbiera wszystkie opisane przypadki w jednym fragmencie: 

— Ani drgnie — mówiła zaniepokojona pani Weasley, stojąc nad Hermioną z różdżką w jednej ręce i egzemplarzem Poradnika uzdrawiacza w drugiej. Książka otwarta była na rozdziale „Siniaki, rozcięcia i otarcia”. — A zawsze działało, nie mogę tego pojąć. 

— Na tym właśnie polegają dowcipy Freda i George’a — powiedziała Ginny. — Chodzi o to, żeby nie można było usunąć ich skutków! 

— Ale to musi zniknąć! — jęknęła Hermiona. — Przecież nie mogę wiecznie tak wyglądać! 

— Nie będziesz, moja kochana, znajdziemy jakieś antidotum, nie martw się — pocieszała ją pani Weasley. 

— Bill mi mówi, że Fred i Żorż są bardzo zabawni! — powiedziała Fleur, uśmiechając się pogodnie.

Harry Potter i Książę Półkrwi, przekład Andrzeja Polkowskiego, wydawnictwo Media Rodzina 

* Na potrzeby forum literackiego Artefakty, w poradniku użyte zostały myślniki zamiast półpauz — półpauzy nie są wyświetlane poprawnie przez skrypt obsługujący forum.